Po wykonaniu wielu prototypów i przeprowadzeniu serii niezbędnych badań, Sanocka Fabryka Autobusów uruchomiła pod koniec 1973 roku seryjną produkcję autobusu Autosan H9, w dwóch wersjach międzymiastowej i turystycznej. Nowe pojazdy, były o wiele nowocześniejsze od poprzedniej wersji SAN H100 i przede wszystkim dużo mniej podatne na korozję. Ostatni SAN H100 (numer 33273), opuścił fabrykę w dniu 27 lipca 1974.
Autorzy projektu, zostali wyróżnieni tytułem Mistrza Techniki Rzeszowszczyzny (1973) i I Nagrodą Zarządu Wojewódzkiego NOT (1974).
Produkowane modele, oznaczone były H9-03 (międzymiastowy) i H9-15 (turystyczny). Autobusy wyposażone były w silnik wysokoprężny typu 6C107, o mocy maksymalnej 138 KM (101,5 kW) przy 2600 obrotach na minutę, który pozwalał na rozpędzenie autobusu do 88 km/h.
Rok 1975 – wdrożono miejską wersję Autosana H9
Rok później, w IV kwartale 1975 roku do produkcji wdrożono miejską wersję Autosana H9, oznaczoną jako H9-33 albo H9-35 (z zależności czy silnik był typu 359-starachowicki czy 6C107-andrychowski). Do istotnych zmian należało wprowadzenie 24 voltowej instalacji elektrycznej, co miało na celu unifikację z osprzętem i wyposażeniem stosowanym w Jelczu PR100.
Zainstalowano szerokie czteroskrzydłowe, sterowane pneumatycznie drzwi, umieszczone na zwisie przednim i tylnym, we wnętrzu zamontowano wiele poręczy i uchwytów. Zrezygnowano z bagażników umieszczonych pod podłogą, co pozwoliło na obniżenie jej poziomu. Zastosowano nowe, dużo wydajniejsze ogrzewanie.
Z zewnątrz, miejską wersję wyróżniała równo przebiegająca linia dachu oraz specjalne miejsce na tablicę informacyjną (z numerem i kierunkiem) umieszczone nad przednią szybą. Autosan H9-35, zdominował na wiele lat tabor w przedsiębiorstwach komunikacji w mniejszych miastach. Wersja H9-35, była znacznie mniej popularna.
Rok 1977 – szereg modernizacji
W połowie roku 1977 wprowadzono szereg modernizacji w produkowanych autobusach. Przede wszystkim w układzie jezdnym, pochodzącym ze starachowickiej fabryki. Udoskonalono oś przednią oraz tylny most pojazdu, poprawiono układ hamulcowy. W modelach H9-33/35 unowocześniono i usprawniono system ogrzewania oraz pneumatyczny mechanizm otwierania drzwi, zlikwidowano również dodatkowe drzwi dla kierowcy. Rok później wprowadzono także nowy układ kierowniczy wraz z nowym kołem kierownicy.
Rok 1980 – nowy międzymiastowy Autosan H9-21
Na początku 1980 roku, do produkcji trafił nowy międzymiastowy Autosan H9-21. Względem modelu H9-03 zwiększono rozstaw osi, a tym samym długość całego autobusu do 10 metrów, pojazd podwyższono też do 315 centymetrów. Nowy autobus, mógł przewieźć 51 pasażerów, w tym 39 na miejscach siedzących.
Jeśli chodzi o zmiany techniczne, to w silniku 6CT107 wprowadzono turbodoładowanie oznaczając go 6CT107/A3, zwiększyła się więc do 150 KM (110 kW) moc silnika. Z oferty wycofano modele z silnikiem 359. Dzięki nowemu tłumikowi i izolacji akustycznej silnika, zmniejszył się poziom hałasu we wnętrzu. Ponadto wprowadzono hydrauliczne sterowanie sprzęgła.
Z widocznych zmian nadwozia, zlikwidowano okna na bocznych słupkach oraz dodatkowe szybki nad oknami, zwiększono objętości szyb bocznych, wprowadzono nowy system ogrzewania.W tym samym roku, unowocześniono także turystyczną wersję, nadając jej oznaczenie H9-20.
Autobus oferował 41 miejsc siedzących, na wygodnych lotniczych fotelach. Zmiany techniczne, były analogiczne jak w modelu H9-21. Wersja miejska H9-35 nie „zasłużyła” na te udoskonalenia, z oferty zaś wycofano modele H9-03 i H9-15.
Rok 1984 – Sanocka Fabryka wprowadza model H10-11
Lata osiemdziesiąte, były ciężkimi, nie tylko dla motoryzacji. Sanocka Fabryka Autobusów, w okresie tym do produkcji wprowadziła w 1984 roku 11-to metrowy model H10-11, autobus do komunikacji w strefie podmiejskiej.
Rok 1990 – w Poznaniu zaprezentowano autobus H10-12
Lata dziewięćdziesiąte, były znacznie lepsze. W roku 1990 na Targach w Poznaniu zaprezentowano luksusowy autobus turystyczny H10-12.
W roku następnym, wyprodukowano kilka pierwszych egzemplarzy modelu H10, spełniające rygorystyczne normy ekologiczne, dzięki zastosowaniu nowego silnika.
Rok 1992 – modele H6 w wersjach miniautobusu
Kolejny 1992 rok, to kolejna rodzina autobusów – modele H6 występowały w wersjach miniautobusu przeznaczone do komunikacji miejskiej oraz w wersjach towarowych.
Rok 1993 – przewóz osób niepełnosprawnych
W roku 1993 rozpoczęto produkcję autobusów, które przystosowane zostały do przewozu niepełnosprawnych osób.
Rok 1994 – początek produkcji autobusów nowej generacji
1994 rok, był pierwszym rokiem produkcji autobusów miejskich nowej generacji, oznaczonych Autosan A 10-10M, które wykonywane były metodą klejenia poszycia z materiałów całkowicie odpornych na korozję (aluminium i tworzywa sztuczne), wyposażone w silnik Mercedes-Benz. W następnym roku, zmodernizowano również wersje międzymiastową i turystyczną, wprowadzając do nich ekologiczne silniki Mercedes-Benz.
W kolejnym roku do produkcji wprowadzono model AUTOSAN A 10-12 T LIDER – autobus turystyczny oraz AUTOSAN A 404 T CEZAR, również turystyczny, ale zbudowany w oparciu o podwozie firmy Mercedes-Benz. W roku tym, wprowadzono również kilka modernizacji do modeli z rodziny H6.
Dwa lata później do produkcji seryjnej wszedł wysoko podłogowy turystyczny AUTOSAN A 11-12 T SAN. W kolejnym 1999 roku w związku z reformą oświaty, uruchomiono produkcję autobusów szkolnych H6-10 ŻACZEK, H9-21 KLEKS, H10-10 URWIS. Powyższe modele, są już post-peerelowskie, dlatego nie zajmuję się tutaj ich szczegółowym opisem.
Komentarze