Zastava, choć jest firmą jugosłowiańską, zasługuje na wspomnienie, gdyż samochody tej marki, montowane były również w Polsce. Na wstępie, przedstawię krótką historię fabryki przemysłu zbrojeniowego i motoryzacyjnego Zastava w Kragujevac w Jugosławii, co po serbsku oznacza „czerwony”.
Przed II Wojną Światową, fabryka produkowała jedynie sprzęt wojskowy, w latach trzydziestych XX stulecia, wyprodukowano w niej także kilkaset sztuk samochodów Chvrolet. Na początku lat pięćdziesiątych Fiat rozbudował fabrykę Zavodi Črvena Zastava, w której od 1954 roku produkowano samochody osobowe marki Zastava.
Lata 1954-1963 – Fabryka Zavodi Črvena Zastava
Początkowo były to odmiany Fiatów 1400, 1900. W 1960 do produkcji weszła jugosłowiańska wersja popularnego wówczas Fiata 600, taśmy montażowe opuściło 34000 sztuk, produkowano je do końca 1963 roku. Póżniej, fabrykę opuszczały samochody bazujące na genialnej konstrukcji Fiata 600.
Lata 1964-1982
W latach 1964 – 1982 produkowano Zastavę 750. W latach 1980 – 1985 na rynek trafiło także 36480 Zastav 850.
Fabryke opuszczały rónież samochody oparte o modele 1100, 1300, 1500, 124, 125 fiata. Hitem, okazała się jednak Zastava 1100 – wypuszczona na rynek w 1971 roku, była jugosławiańską odmianą Fiata 128 – samochodu który uzyskał prestiżowy tytuł „Auta Roku 1969”.
Od swego licencyjnego brata, różniła się przede wszystkim nadwoziem – Zastava była 5-cio drzwiowym Hatchbackiem (Berlinea), zaś Fiat 2 albo 4-ro drzwiowym sedanem lub 3-drzwiowym kombi. Zastava została doceniona przez międzynarodowe jury, czego rezultatem było przyznanie jej tytułu „Samochodu Roku 1979”. Ze sprowadzanych z Jugosławii części, również w Polsce montowano Zastavy.
Produkcja Zastavy w Polsce
W 1975 roku, rozpoczęto montaż Zastawy 1100P w Fabryce Samochodów Osobowych. Oznaczenie „P”, miało podobne znaczenie jak w przypadku fiatów (125p, 126p, 127p). Po trzech latach produkcji, w 1978 roku, wprowadzono do samochodu kilka zmian kosmetycznych. We wnętrzu zastosowano nowe, welurowe obicia drzwi i foteli, natomiast ze zmian widocznych na zewnątrz, zmieniono atrapę oraz boczne trójkątne szyby, usunięto ozdobne chromowane detale.
W 1981 roku wprowadzono w Polsce samochód z 3-drzwiowym nadwoziem (drzwi były oczywiście szersze niż w wersji pięciodrzwiowej), nazwany Zastava 1100 Mediteran. Nadwozie wytwarzane było w Polsce. Samochód w odróżnieniu od pięciodrzwiowej wersji posiadał wygodniejszą i mniejszą kierownicę, nieco zmieniony licznik (czcionki, kontrolka temperatury cieczy chłodzącej zamiast termometru), podgrzewana tylną szybę, zmieniony kształt siedzeń przednich i tylnej kanapy. Produkcję Zastavy 1100P w Polsce, zakończono w 1983 roku.
Polska Zastava, podobnie jak jugosłowiańska, napędzana była czterocylindrowym silnikiem o pojemności 1116 cm3, który rozwijał moc 55KM (40,5 kW) i pozwalał na rozpędzenie ważącego 850 kg samochodu do 140 km/h. Przez pierwsze lata produkcji, silniki importowane były z Włoch, później (po 1978) z Jugosławii. Sporadycznie, zdarzały sie wersje z z jednostką 1302 cm3, 65KM wywodzącą się z Fiata 128.
Koniec lat osiemdziesiątych
Pod koniec lat osiemdziesiątych, zmieniono nazwę na YUGO. Samochody, których nowoczesność i jakość wykonania stały na dość niskim poziomie, a usterkowość – wręcz przeciwnie – nie przynosiły firmie zbyt wielu profitów. Fabryka produkowała tez inne rzeczy – między innymi broń.
Przestała istnieć po jej zbombardowaniu w 1999 roku przez siły zbrojne NATO. Współpraca pomiędzy fabrykami FSO na Żeraniu i Črvena Zastava w Kragujevac miała miejsce od momentu rozpoczęcia produkcji w Polsce Fiata 125p na włoskiej licencji, samochodu, który także był wytwarzany w Jugosławii.
Komentarze