Samochód ciężarowy STAR

Po zakończeniu działań wojennych na terenie Polski, zapotrzebowanie na samochód ciężarowy było ogromne. To co jeździło po drogach było często bardzo stare i zdezelowane, a na dodatek pojazdów było bardzo mało. Pozostało to, czego nie zniszczyły działania wojenne oraz nie zabrało wojsko. W 1946 roku w Łodzi powstało Centralne Biuro Badań i Konstrukcji Przemysłu Motoryzacyjnego, któremu zlecono opracowanie samochodu ciężarowego.

Założono, że pojazd ma mieć ładowność 3,5 tony, rozstaw osi 3 metry, czterobiegową skrzynie biegów i silnik o mocy 85 KM (62,5 kW). Inż Jerzy Werner skonstruował układ napędowy i hamulcowy, silnik inż. Jan Werner, zawieszenie i układ kierowniczy inż. Mieczysław Dębicki, oś przednią i układ hamulcowy inż. Bronisław Mrozowski, kabinę i skrzynię ładunkową inż. Stanisław Panczakiewicz, instalację elektryczną inż. Z. Grzonkowski.

Samochód ciężarowy Star 20

Do roku 1948 konstruowano i udoskonalano silnik, który oznaczono symbolem S-42, kabina miała symbol N-20. Równolegle trwały prace nad podwoziem i nadwoziem. W końcu 19 czerwca 1948 nastąpiło oficjalne przedstawienie samochodu. Po szeregu jazd testowych i wykonaniu kilku poprawek, produkcję samochodu Star 20 rozpoczęto w Starachowicach. Auto wyposażono w 6-cio cylindrowy silnik o pojemności skokowej silnika 4188 cm³, który osiągał moc 85 KM i był w stanie rozpędzić auto do 85 km/h. Ciężarówka o długości blisko 6 metrów i masie prawie 3,5 tony, toczyła się na dwudziestocalowych dętkowych oponach.

Typ silnika: S-42
Pojemność silnika: 4188 ccm
Moc maksymalna: 85 KM (62,5 kW) przy 2500 obr/min
Wymiary (dł/ser/wys): 5860 / 2200 / 2800 mm
Masa własna: 3360 kg
Ładowność: 3500 kg
Ogumienie: 8,25-20″
Prędkość maksymalna: 85 km/h
Zużycie paliwa 26l/100km

W kolejnych latach produkcji Stara, wprowadzono następujące udoskonalenia: dodatkowy filtr oleju, ulepszona pompa oleju, wydajniejszy wentylator chłodnicy, nowa chłodnica, ulepszona pompa cieczy chłodzącej, krajowy gaźnik, zmiana materiału z którego wykonywano tuleje cylindrów i pierścienie tłoków, zmieniona konstrukcja szczęk hamulcowych i układu kierowniczego, wprowadzenie hamulca pomocniczego działającego na wał napędowy. Od 1952 roku wprowadzono nową kabinę N-23, nie zrezygnowano jednak z montażu starej kabiny N-20. Do 1957 roku wyprodukowano ponad 50 tysięcy Starów 20.

Samochód ciężarowy Star 21

Od lipca 1957 fabrykę opuszczał nowy Star 21. Od poprzednika różnił się przede wszystkim większą o pół tony ładownością oraz nową, pięciobiegową skrzynia przekładniową. Silnik pozostał ten sam. Produkowano go do końća 1959 roku, kiedy zastąpiony został przez nastęcę – Stara 25.

Typ silnika: S-42
Pojemność silnika: 4188 ccm
Moc maksymalna: 85 KM (62,5 kW) przy 2800 obr/min
Wymiary (dł/ser/wys): 5860 / 2200 / 2800 mm
Masa własna: 3400 kg
Ładowność: 4000 kg
Rozstaw osi: 3000 mm
Rozstaw kół: 1600 mm
Minimalny promień zawracania: 8000 mm
Powierzchnia ładowania: 7,98 m2
Skrzynia przekładniowa: 5-biegowa.
Układ hamulcowy: hydrauliczny z podciśnieniowym mechanizmem wspomagającym, hamulec ręczny taśmowy na wał napędowy
Ogumienie: 8,25-20″
Prędkość maksymalna: 85 km/h
Zużycie paliwa 27l/100km

Samochód ciężarowy Star 25

Star 25 został wyposażony w nowy silnik S-427, który miał moc 91 KM (96,8 kW). Zwiększono maksymalne obroty i stopień sprężania, zastosowano lepszy filtr powietrza. Ponadto usprawniono układ hamulcowy samochodu. Wprowadzono „migacze” (!) w miejsce kierunkowskazów ramieniowych. Produkowana była również wersja 25L – o rozstawie osi wydłużonym do 3850 mm oraz wersja 25C, czyli ciągnik siodłowy o zmniejszonym rozstawie osi, wyposażony w siodło.

Typ silnika: S-427
Pojemność silnika: 4188 ccm
Moc maksymalna: 85 KM (62,5 kW) przy 2500 obr/min
Wymiary (dł/ser/wys): 5860 / 2200 / 2800 mm
Masa własna: 3360 kg
Ładowność: 3500 kg
Ogumienie: 8,25-20″
Prędkość maksymalna: 85 km/h
Zużycie paliwa 26l/100km

Samochód ciężarowy Star 27

Od 1962 roku równolegle ze Starem 25 montowano Stary 27, wyposażone w mocniejszy i bardziej ekonomiczny silnik S-53. Modele 25 i 27 nie różniły się niczym poza silnikiem. Produkowano je do końca 1968 roku.

Typ silnika: S-53
Pojemność silnika: 4188 ccm
Moc maksymalna: 85 KM (62,5 kW) przy 2500 obr/min
Wymiary (dł/ser/wys): 5860 / 2200 / 2800 mm
Masa własna: 3360 kg
Ładowność: 3500 kg
Ogumienie: 8,25-20″
Prędkość maksymalna: 85 km/h
Zużycie paliwa 26l/100km

Pod konec produkcji wprowadzono jeszcze modele 25M1 i 27M1, które miały silniki o większej pojemności: S-474 i S-530A. Silnik S-530 miał pojemność 6550 cm³ i osiągał mpc 120 KM (88,2 kW) przy 2600 obrotach na minutę. Maksymalny moment obrotowy 370 Nm przy 1300 obr/min. Dla rodziny 25/27 zaprojektowano także nową kabinę kierowcy (K-26), ale nie weszła ona do produkcji seryjnej. Pod koniec lat pięćdziesiątych trwały prace nad nowymi Starami, o wielu ciekawych projektach można przeczytać w dziale poświęconym prototypom.

Na przełomie lat 1960/1961 światło dzienne ujrzały pierwsze prototypy Stara 200. Zrobione był na bazie modeli 25/27 ze wzmocnionym podwoziem i zmodernizowaną kabiną K-26. Następnie wprowadzono nową nitowaną ramę o większym rozstawie kół i osi, która zapewniała ładowność 6 ton. Zaprojektowano też nową kabinę. Tak powstał Star 200 IWP 633, o którym poczytasz w dziale o prototypach ciężarowych. Do ciężarówki o zwiększonej ładowności należało również zainstalować mocniejszy silnik. Zdecydowano się na modernizację S-53. Powstał prototypowy egzemplarz.

Samochód ciężarowy Star 28/29

Ponieważ nie doszło do planowanego na 1969 rok wdrożenia modelu 200, do produkcji wprowadzono wersje 28 i 29, które częściowo wykorzystywały elementy z prototypowego Stara 200 oraz modeli 25 i 27, przy czym procent udziału detali ze starszych modeli – malał stopniowo. Produkowano także wersje skrócone „K”, wydłużone „L” oraz ciągniki siodłowe „C”.

Samochód ciężarowy Star 200

Star 200, został sukcesywnie wprowadzony do produkcji w pierwszej połowy lat siedemdziesiątych, poprzez zastępowanie kolejnych elementów poprzedniego modelu. Ostatecznie od prototypowego Stara 200 różnił się jedynie maksymalnym dopuszczalnym obciążeniem, gdyż nie wprowadzono wszystkich modyfikacji w podwoziu samochodu.

Samochód ciężarowy Star 66

Powstawały też Stary w wersjach przeznaczonych do poruszania się w trudnych warunkach. W połowie 1958 roku ruszyła produkcja terenowego Stara 66, nad którym prace trwały od początku lat pięćdziesiątych. Zastosowano w nim silnik S-47 o pojemności 4680 cm³, rozwijający moc 104,5 KM. Auto rozwijało prędkość 74 km/h i spalało 37 litrów paliwa na 100 km na szosie i 52 litry w terenie. Samochód, długi na 6 i pół metra i ważący ponad 5 ton, mógł przejeżdżać przez wodę o głębokości 90 cm.

Typ silnika: S-47
Pojemność silnika: 4680 ccm
Moc maksymalna: 104,5 KM (77 kW) przy 3800 obr/min
Maksymalny moment obrotowy: 310 Nm 1650 obr/min
Długość całowita: 6528 mm
Masa własna: 5200 kg
Ładowność: 4000 kg (2500 kg w terenie)
Prędkość maksymalna: 74 km/h
Zużycie paliwa 37l/100km (50l w terenie)

Samochód ciężarowy Star 660M1

W roku 1965 rozpoczęto produkcję Stara 660M1 – zmodernizowanej wersji 66. Zewnętrznie, nie wprowadzono modyfkacji, zmianie uległy natomiast układ kierowniczy, układ hamulcowy z nadciśnieniowym wspomaganiem, układ blokowania mechanizmu różnicowego. Wprowadzono też nowy typ ogumienia i nowe tarcze kół jezdnych.

Samochód ciężarowy Star 660M2

Po trzech latach produkcji, w sierpniu 1968 roku, model 660M1 zastąpiony został przez 660M2. Wprowadzone zmiany miały na celu przede wszystkim zwiększenie możliwości jazdy w ekstremalnych warunkach. Zastosowano instalacje elektryczną z III stopniem ekranizacji (celem eliminacji zakłóceń w pracy urządzeń radiowych), ponadto wprowadzono metalową skrzynię ładunkową, zmieniono układ hamulcowy oraz jezdny. Masa własna samochodu, wynosiła 5650 kg. Star przystosowany został do pokonywania brodów wodnych o głębokościach do 180 cm. Powstała tez niewielka seria Starów 660M@-D, wyposażonychw wysokoprężne silniki S-530 lub S-359.

Silnik: S-47, czterosuwowy, sześciocylindrowy, rzędowy
Pojemność skokowa: 4676 cm3
Średnica cylindra: 95 mm
Skok tłoka: 110 mm
Moc maksymalna: 105 KM (77 kW) przy 3000 obr/min
Maksymalny moment obrotowy 304 Nm przy 1650 obr/min
Stopien sprezania: 6,8 : 1
Ładowność: 4000 kg (2500 kg)
Masa własna: 5080 kg
Dopuszczalna masa przyczepy: 4400 kg (3500 kg)
Wymiary (dług/szer/wys): 6577 / 2400 / 2875 mm
Przeswit (poprzeczny/podłużny): 285/505 mm
Rozstaw osi: 2858 mm + 1200 mm
Rozstaw kół (przód/tył): 1850/1850 mm
Minimalny promien zawracania: 10080 mm
Średnica zawracania: 22,16 m
Zużycie paliwa: 38l/100km (45l/100 km)

Produkowano tez specjalistyczne wersje

Wóz wyrzutni rakietowych BM-21
Wóz przeciwlotniczy z karabinem PKMZ-2
Wóz transportu parku pontonowego PP-64
Dżwigi R-061 i ŻSH-6S
Koparka K-407B
Most towarzyszący SMT-1
Instalacja rozlewcza do odkażania IRS
Autobus sztabowy AS-2 – z zamkniętą zabudową
Ruchomy zespół operacyjny
Meteorologiczna stacja radiolokacyjna
Stacje radioliniowe: R-404 i R-405
Filtr do wody FSW-8000
Piekarnia polowa XCN-1B
Pralnia wodna i chemiczna
Warsztaty obsługi pojazdów, kowalski, ferezarski, spawalniczy, elektromechaniczny, artyleryjski
Warsztaty naprawy broni, sprzętu optycznego, medycznego, łączności, umundurowania
Stacje kontrolno-pomiarowe SKN-6D
Cysterny, Podnośniki, zwyżki

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Wprowadzono wersję 660M3, opracowaną w Wojskowych Zakładach Remontowych w Siemianowicach Śląskich. Jako napęd wykorzystano nowoczesną jednostkę napędową z silnikiem wysokoprężnym IVECO.

Samochód ciężarowy Star 244

Poza stricte wojskowymi wersjami 660, produkowano także „uterenowione” modele 200 Stara, przeznaczone na przykład dla rolnictwa. Model 244 posiadał napęd na dwie osie (4×4), napędzał go silnik S-534, będący modyfikacja silnika S-53, w układzie napędowym zastosowano skrzynkę rozdzielczą (bez międzyosiowego mechanizmu różnicowego) wraz z dwustopniowym reduktorem. Samochód posiadał skróconą skrzynię ładunkową.

Silnik: S-559, wysokoprężny, sześciocylindrowy, rzędowy
Pojemność skokowa: 6830 ccm
Średnica cylindra x skok tłoka: 110 x 120 mm
Moc maksymalna: 149,5 KM (110 kW) przy 2800 obr/min
Maksymalny moment obrotowy: 413 Nm przy 1500 obr/min
Skrzynia biegów: synchronizowana, pięciobiegowa plus wsteczny
Instalacja elektryczna: 12/24V
Zawieszenie: na resorach piórowych z amortyzatorami teleskopowymi
Wymiary (dł / szer / wys): 5215 (6310, 6850 wersje L) / 2660 / 2625 mm
Rozstaw osi: 3400mm (244), 3900mm (244L)
Masa własna pojazdu: 5500 kg
Masa własna podwozia: 4750 kg
Ładowność: 5000 kg
Maksymalna masa przyczepy: 8500 kg (5500 kg w terenie)
Ogumienie: 9.00?20″
Średnica zawracania: 15,5m
Prędkość maksymalna: 82 km/h
Zużycie paliwa: 26,2l / 100 km
Pojemność zbiornika paliwa: 150l

Samochód ciężarowy Star 266

Owocem współpracy Wojskowego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku oraz Przyzakładowego Biura Konstrukcyjnego Fabryki Samochodów Ciężarowych w Starachowicach był wprowadzony do produkcji seryjnej w 1973 (1973) roku terenowy Star 266 z napędem na wszystkie 3 osie (6×6).

Całkowicie metalowa, dwuosobowa kabina posiada włazy dachowe. Za fotelami umieszczono akumulatory, z wnętrza kabiny można dostać się do silnika. Auto posiada metalową skrzynię ładunkową, wyposażoną w rozkładane ławki, przykrywaną zdejmowalną plandeką z płaskim bądź dwuspadowym dachem.

Samochód napędza silnik S-359 Samochód ten posiada dość duże możliwości pracy w trudnych warunkach – pokonywanie przeszkód wodnych o głębokościach do 180 cm, może pracować przy wilgotności powietrza dochodzącej do 98% oraz zapyleniu 1,5g/cm³. Do tego, koszty eksploatacji nie należą do wysokich. Samochód ten, używany jest przez Wojsko Polskie, głównie jako pojazd transportowy oraz podczas zagranicznych misji pokojowych.

Star 266 ukończył morderczy Rajd Paryż-Dakar Prowadzony był wtedy przez Jerzego Franka i Tomasza Sikorę.

Silnik: wysokoprężny, sześciocylindrowy, S-359M
Pojemnośc skokowa: 6842 ccm
Moc maksymalna: 149,5 KM (110 kW) przy 2800 obr/min
Skrzynia biegów: manualna, pięciobiegowa, biegi II-V zsynchronizowane
Wymiary (dł / szer / wys): 6820 / 2500 / 3150 mm
Rozstaw osi: 2990 + 1240 mm
Rozstaw kół: 2004 mm
Prześwit: 330 mm
Średnica zawracania: 17 m
Masa własna: 7420 kg
Ładowność: 5000 kg (w terenie 3500 kg)
Zawieszenie przednie: resory piórowe i amortyzatory
Zawieszenie tylne: odwrócone resory piórowe i drążki reakcyjne
Ogumienie: 12.00×20
Instalacja elektryczna: 12V, 24V
Prędkość maksymalna: 90 km/h
Pojemność zbiornika paliwa: 2*150 l

Produkowano wiele wersji specjalnych Stara 266:

Star 266 Hibneryt – przystosowany do zamontowania armaty przeciwlotniczej ZU-23-2
Star C-266 – cysterna
Star 266 CD-5 – ciągnik siodłowy
Star 266 AP i BP – do przewozu parku pontonowego PP-64
Star 226 Sarna, Sarna 2 – z zamkniętym nadwowiem do przewozu wyposażenia (warsztat obsługi pojazdów, stacja kontrolno-naprawcza, stacja zasilania, laboratorium radiometryczne i chemiczne, wóz dowodzenia)

Produkowano takze wersję, która dzięki ulepszonemu uszczelnieniu, mogła poruszać się z całkowicie zanurzona kabiną. Ponadto na podwoziu 266, powstało wiele pojazdów bardziej cywilnych – dźwigi, koparki, samochody pożarnnicze. Star 266 był eksportowany do krajów takich jak Angola, Birma, Chiny, Egipt, Jemen, Libia, Węgry i kraje byłego ZSRR, gdzie służy głównie w wojsku.

Samochód ciężarowy Star 1142/1144

W 1982 roku rozpoczęto prace badawcze nad nowym Starem. Po 4 latach projektów i badań prototypowych egzemparzy, W IV kwartale 1986 roku wyprodukowano pierwszych 30 egzemplarzy serii próbnej, a 3 grudnia 1986 wprowadzono do produkcji seryjnej nowego Stara 1142. Była to 11-tonowa ciężarówka, mierząca ponad 7 metrów długości, tóra mogła ciągnąć przyczepy o masie do 8,5 tony.

Powstało kilka wersji samochodu, różniących się wyposażeniem oraz zakresem przełożeń, kołami oraz ogumieniem. Wszystkie wersje wyposażono w trzyosobową kabinę, która była odchylana do przodu, celem ułatwienia dostępu do silnika. Modele 1142 posiadały napęd na jedną oś, zaś wersjie 1144 miały napęd na wszystkie 4 koła.

Silnik: wysokoprężny, sześciocylindrowy, S-359M
Pojemnośc skokowa: 6842 ccm
Moc maksymalna: 149,5 KM (110 kW) przy 2800 obr/min
Wymiary (dł / szer / wys): 7280 / 2380 / 3300 mm
Rozstaw osi: 3900 mm
Dopuszczalna masa całkowita: 11500 kg (11700 kg)
Masa całkowita: 5150kg (5200 kg)
Ładowność: 6350kg (6500 kg)
Ogumienie: 8.25 R20 (9.00 R20)
Skrzynia ładunkowa: 5250 x 2300 mm
Prędkość maksymalna: 98km/h
Zużycie paliwa przy 50 km/h: 15,5l / 100km
Zużycie paliwa przy 70 km/h: 18,5l / 100km
Maksymalna masa przyczepy: 8500kg

Samochód ciężarowy Star 742/744

Jako uzupełnienie dla 11 tonowej ciężarówki Star 1142/1144, produkowano także mniejsze odmiany Stara, 7 tonowe, oznaczone symbolami 742 oraz 744, która była przeznaczony głównie dla wojska. Samochód wyposażony był w dość ciekawy, aczkolwiek nie najlepszy silnik. sześciocylindrową jednostkę wyjściową, pozbawiono dwóch cylindrów, pomysł może nie był zły, jednak w praktyce, jednostki te często się przegrzwewały oraz pękały im głowice. W późniejszych modelach, ulepszono system chłodzenia. Pojazdy te posiadały dwumiejscową, odchylaną kabinę, skrzynię łądunkową o odchylanych, metalowych burtach, przykrywaną opończą, rozpinaną na pałąkach. Samochód mógł być wyposażony w dodatkową wyciągarkę.

Silnik: T370, czterocylindrowy, turbodoładowany, z zapłonem samoczynnym
Pojemność silnika:
Moc maksymalna: 109 KM (80 kW) przy 2400 obr/min
Maksymalny moment obrotowy: 40 Nm przy 1400 obr/min
Dopuszczalna masa całkowita 7600 kg
Masa własna samochodu 5000 kg
Skrzynia biegów: pięciobiegowa, mechaniczna, synchronizowana,
Zawieszenie: sztywne mosty zawieszone na półeliptycznych resorach piórowych bądź na resorach parabolicznych, amortyzatory oraz stabilizatory przechyłów.
Ładowność: 2600 kg
Wymiary skrzyni ładunkowej: 2600 x 2350 x 1800 mm
Zbiornik paliwa: 150l
Prędkość maksymalna 86 km/h
Zużycie paliwa przy 70 km/h: 17l / 100km
Głębokość brodzenia 700 mm (wersja 744)
Maksymalna masa przyczepy: 8500 kg

Bardzo popularna, zwłaszcza w zakładach energetycznych oraz ekipach remontujących, była wersja 744E, wyposażona w dodatkową kabinę brygadową – zześciomiejscową, dwudrzwiową, z niezależnym ogrzewaniem i oświetleniem.

Samochód ciężarowy Star 944

W 1999 roku Stara 744 zastąpiono 944, który powstał przy współpracy z MANem. Samochód wyposażony został w czterocylindrowy silnik o pojemności 4581 cm³ i maksymalnej mocy 155 KM. Star 944 o napędzie 4×4 może pokonać 35 stopniowe wzniesienie albo 75% w trybie jazdy terenowej. Dwumiejscowa kabina Styera jest hydraulicznie odchylana, posiada leżankę.

Silnik: D824FL, czterocylindrowy, turbo intercooler
Pojemność silnika: 4581 ccm
Moc maksymalna: 155 KM (114kW) przy 2400 obr/min
Maksymalny moment obrotowy: 580 Nm przy 1600 obr/min
Masa własna: 4640 kg
Ładowność: 4000 kg (3000 kg w terenie)
Prędkość maksymalna: 95 km/h
Maksymalna masa przyczepy: 4500 kg
Głębokość brodzenia: 1200 mm

Samochód ciężarowy Star 1466

Star 1466 to trójosiowa terenowa ciężarówka o napędzie 6×6, napędzana silnikiem o mocy 220 KM, który może rozpędzić samochód do 86 km/h. Przeznaczenie tego samochodu, to głównie armia.

Silnik DO826LFG15 z turbosprężarką i intercoolerem
Moc maksymalna: 220 KM (162kW)
Maksymalny moment obrotowy: 825 Nm
Wymiary (dł/szer/wys): 7200 / 2490 / 3000 mm
Skrzynia biegów: 6-biegowa, synchronizowana
Masa własna: 7000 kg
Dopuszczalna masa całkowita: 14000 kg
Maksymalne obciążenie osi przedniej: 5000 kg
Maksymalne obciążenie tandemu osi tylnych: 10000 kg
Rozstaw osi: 3310 + 1380 mm
Ogumienie: 14.00 R20
Średnica zawracania: 21,5 m
Prędkość maksymalna: 93 km/h

Samochód ciężarowy 8.125 i 12.155

Pod koniec roku 1998 wprowadzono do produkcji nowe modele „cywilnych” Starów, oznaczone symbolami 8.125 i 12.155. Pierwsza liczba w numeracji modeli oznacza dopuszczalną masę ciężarówki, a druga moc silnika w koniach mechanicznych. Zastosowane silniki różnią się tylko uzyskiwaną mocą. Model 8.125 jest następcą Stara 742, zaś 11.155 – Stara 1142. Oba pojazdy występują w trzech wariantach długości: z podstawowym (bazowym) rozstawem osi, zwiększonym (symbol L) oraz zmniejszonym (symbol K).

8.125

Silnik: MAN D824FL, czterocylindrowy, turbo intercooler
Pojemność silnika: 4581 ccm
Moc maksymalna: 125 KM (92 kW) przy 2400 obr/min
Maksymalny moment obrotowy: 500 Nm przy 1300 obr/min
Skrzynia biegów: 5 przełożeń
Rozstaw osi: 3280 (8.125), 2780 (8.125K), 3850 (8.125L) mm
Prędkość maksymalna: 99 km/h

12.155

Silnik: MAN D824LFL09, czterocylindrowy, turbo intercooler
Pojemność silnika: 4581 ccm
Moc maksymalna: 155 KM (110 kW) przy 2400 obr/min
Maksymalny moment obrotowy: 580 Nm przy 1600 obr/min
Skrzynia biegów: 5 lub 6 przełożeń
Rozstaw osi: 3900 (11.155), 3300 (11.155K), 5200 (11.125L) mm
Prędkość maksymalna: 94 km/h